Jeltje K. v.d. Hoek en S.W. Fokkema
Ja, het is eigenlijk wel bijzonder. Keihard met hard leven te worden geconfronteerd komt vaker voor. Maar om keihard met de neus op de feiten te worden gedrukt door je voorgeslacht? Er is in de familie een brief bewaard gebleven. Zij het, dat mijn brief het overgetypte exemplaar is van de enige echte, die wellicht nog ergens in de archieven van de familie is achtergebleven. Zelf heb ik ooit het origineel gezien. Mijn moeder heeft hem letterlijk overgetikt.
Een brief, gedateerd 16 augustus 1869. Geschreven te Pella.
Zo’n brief die nog heel netjes begint met: Zeer geachte broeders, neven en nichten.
“Gij zult wel verlangend zijn hoe het met ons gaat”.
Nu, anno 2019 ben ik nog steeds hongerig om te weten “hoe dat er daar aan toe ging”. Wie zijn die “Jeltje en S.W. Fokkema?”
Om het cryptisch te omschrijven kom ik tot de volgende vaststelling:
Jeltje is de dochter van de broer van haar (mijn grootmoeder/beppe) grootvader. Anders: de nicht van de pake van de pake van onze Beppe.
Dat is dus Jeltje. En S.W. Fokkema?
Dat is gewoon een ander verhaal. Maar niet zo ingewikkeld als het lijkt. Jeltje is een dochter van een vader en een moeder. De vader van Jeltje is Kornelis Barteles van der Hoek, geboren 23 september 1814. Deze Kornelis was gehuwd met Sijtske Wijtses Fokkema, geboren te Burgum. S.W. Fokkema is niet meer en niet minder de moeder van Jeltje.
Pella.
Wonderlijke plaats. Gesticht door een dominee. Ds. Scholte, afgescheiden, betweter en zakenman. Ds. Scholte die mede kennelijk na een bezoek aan Ulrum ook in Amsterdam de kerkelijke funderingen heeft opgeschut. Die met een hele aanhang “gelukzoekers” is vertrokken naar het land als voorganger van Trump en consorten. Op zoek naar een volmaakte kerk, maar allengs de volmaakte voorganger werd die zich niet zo graag liet gezeggen. Die ooit blijkbaar een gooi deed naar een politiek ambt in de VS. Dominees en politiek? Huiveringwekkende aangelegenheid. Hoe dan ook, onder ds. Scholte is Pella geworden tot wat het geworden is. Voortvarend en nu nog steeds niet gespeend van Hollandse trekjes.
Ds. Scholte heeft zorg gedragen voor huizen en wegen. En in die omgeving, al rept de brief er verder weinig van, was Jeltje met haar moeder. De armoede ontvlucht uit het Hoge Noorden van Friesland.
Eigenlijk, als je de brief goed leest, “spekkopers”. Ter ondersteuning een citaat:
“Wij hebben geen puinwegen als bij u, maar vooruit. Wij kunnen eten en drinken wat wij willen. De boter kost elf cent het pond. Wij eten maar net zoveel als we willen spek en vlees zoveel als we willen..Ik eet en drink wat ik wil, och de arme mensen bij u, konden zij maar in dat (v)fijnne land komen…”Het is teveel om alles te citeren. Maar handel zat er ook al flink in. “10 vette ossen verkocht zowat voor 80 dollars nadat ze waren gekocht voor 20/30 dollars..” Mooi is ook een opmerking: “armen zijn hier niet”.
They make America great, before!
En onder de mededeling dat zij elke zondag in Pella ter kerke gaan, werd de brief afgesloten met “Koffiebonen branden wij zelf. Zijt van ons gegroet”.
’t Wordt tijd voor een bakkie troost.
